پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

زخمی کردن انقلاب ها در قالب دمیدن به کوره دشمنی دائمی، خط مشی اصلی آمریکا در قرن بیستم بوده که این پروژه در قرن بیست و یک با امنیتی سازی ادامه یافته است. از نظر آمریکا احیای دشمنی و امنیتی سازی، اصل اساسی برای ایجاد اختلال در تحقق آرمان ها و وعده های انقلابیون بوده و تقلیل هویت انقلابی به دشمن انقلاب، خود دمیدن به کوره نظریه دشمن دائمی و امنیتی سازی آمریکا و غرب بوده است.در بعد از انقلاب، مواجهه با وضعیت اضطراری یعنی جنگ و ترور، به سیاست های جناحی و شکل گیری دولت استثنایی تقلیل یافت و به طرز ناخواسته ای به آن ها دامن زده، امنیت را در این چارچوب تعریف کرد و از آن پس بر اساس منافع دولت استثنایی استمرار یافت. پیامد تداوم چنین وضعیتی هم مشخص است. تقویت نفوذ، با افتادن در تله امنیتی سازی، تقویت اسلام مناسکی و تضعیف اسلام گفت و گویی . سوال اینجاست که آیا جمهوری اسلامی ایران ، مخاطرات نهفته در این نگاه را بخوبی تبیین نموده و حساسیت های لازم برای مقابله با آن را دارد؟

علی اکبر گودرزی (هوادارانش او را در ابتدا «چوپان زاده آزاده» و سپس «امام» می‌نامیدند /زاده ۱۳۵۵ و در شناسنامه ۱۳۳۸ در روستای دوزان شهرستان الیگودرز - درگذشت ۳ خرداد ۱۳۵۹) مصداق همان آدم‌های با دانش اندک و ایمان زیاد بود که می‌توانست هزاران نفر را به پای برداشت‌های انحرافی خود از متون دینی، قربانی کند و یک جامعه‌ای را به قهقرا سوق دهد. وی تلاش داشت تا یک نظام سیاسی جایگزین جمهوری اسلامی فعلی تاسیس کند. در آغاز دهه ۱۳۵۰ چندین گروه سیاسی با ایدئولوژی اسلامی اعلام موجودیت و فعالیت کردند و تفاوت عمده گروه فرقان با همه آن‌ها در این بود که آبش با روحانیون در یک جوی نمی‌رفت و خواهان «اسلام بدون آخوند» بود. به همین دلیل، گودرزی در سال ۱۳۵۶ عبا و امامه طلبگی را کنار گذاشت و در سن ۱۸ سالگی، به تفسیر قرآن روی آورد و بنوعی گروه فرقان را تاسیس کرد. او از آیات قرآن فقط جنگ و جهاد و مبارزه را می‌فهمید و چیزی از صلح و زندگی در کلام او نبود. جمعیتی از جوانان مذهبی و پرهیجان در مساجد پایین شهر تهران در محدوده نازی آباد و جوادیه و میدان شوش نیز، گوش تا گوش می‌نشستند و این تفاسیر خون چکان را استماع می‌کردند. ایده اسلام بدون روحانیت را اولین بار اندیشمند پاکستانی، ابوالا مودودی، مطرح کرد. سپس دکتر علی شریعتی آنرا ذیل مبحث «جامعه بی طبقه توحیدی» شرح و بسط داد. اکبر گودرزی تحت تأثیر اندیشه انقلابی شریعتی تفسیری از قرآن به نام «ایدئولوژی توحیدی» تألیف کردو یکی دیگر از افرادی که تأثیر مهمی در شکل‌گیری ایدئولوژی گروه فرقان داشت، حبیب‌الله عاشوری، روحانی ناراضی بود. فرقانی‌ها هم به استناد همین حرف شریعتی، معتقد بودند که، چون روحانیت شیعه بصورت یک طبقه اجتماعی ظاهر شده، بنابراین برای تاسیس یک جامعه اسلامی خالص و بدون طبقه، باید این‌ها را از سر راه برداشت. به نظر آن‌ها «میان اسلام و روحانیت هیچ انضمام و انسجامی وجود ندارد». این ایده را بعد‌ها مجاهدین خلق پی گرفتند و در عین تاریک اندیشی‌های ایدئولوژیک و مذهبی، همچنان خودشان را مخالف «آخوندیسم» نامیدند. جدال رسمی روحانیون و فرقانی‌ها در سال‌های قبل از انقلاب را، مرتضی مطهری شروع کرد و از آنان با عنوان «ماتریالیست‌های مسلمان و منافق» یاد کرد. گودرزی بر خلاف بسیاری از روشنفکران مذهبی، در هر صورت با ظواهر و کلمات و آیات قرآن آشنایی کامل داشت و در پاسخ به روحانیون سعی می‌کرد که با ادبیات و منطق خودشان به آن‌ها پاسخ دهد. به نظر گودرزی از نظر قرآن «منافق کسانی هستند که همزمان با باند حکومت و باند مردم همکاری می‌کنند». اشاره او مستقیما به خود مطهری و نیز سید محمد بهشتی، محمدمفتح و جواد باهنر بود که در آموزش و پروش و دانشگاه دوره پهلوی تدریس می‌کردند و در عین حال، با حکومت پهلوی هم مخالفت می‌کردند. با پیروزی انقلاب و آغاز سال ۱۳۵۸، گروه فرقان دست به تفنگ برد و نخستین ترور‌ها در درون نظام نوپا را رقم زد. از سپهبد قرنی نخستین رئیس ستاد مشترک جمهوری اسلامی شروع کرد تا مطهری و مفتح و عراقی و در مجموع ۱۹ نفر را هدف قرار داد. آیت الله خامنه ای، هاشمی رفسنجانی، موسوی اردبیلی و عباس امیر انتظام نیز هدف سوء قصد قرار گرفتند و جان سالم به در بردند. بهانه این کار هم اطلاعیه مشترک مرتضی مطهری و مهدی بازرگان در خصوص لزوم بازنگری آثار شریعتی بود که بت و بوطیقای فکری فرقانی‌ها به حساب می‌آمد. در دیماه ۱۳۵۸ علی اکبر گودرزی در یک خانه تیمی در خیابان جمالزاده تهران دستگیر شد. محاکمه او به علی اکبر ناطق نوری و اسدالله لاجوردی سپرده شد. تعداد اعضای رسمی گروه فرقان حدود ۷۰ نفر اعلام شد. جمعی دستگیر و ابراز پشیمانی کردند و تعداد بر سرموضع ماندند و به همراه گودرزی در خرداماه ۱۳۵۹ اعدام شدند. هنوز هم در خارج از کشور اطلاعیه‌هایی به نام این گروه منتشر می‌شود.

آیت‌الله علیرضا اعرافی در پیامی جنایات رژیم کودک‌کش صهیونیستی در رفح، غزه و فلسطین را محکوم کرد.

آیت الله علوی بروجردی اظهار داشت: اگر عده‌ای در حوزه و غیر حوزه می­خواهند شخص بنده را حذف کنند و تک صدایی در حوزه باشد، اقراء به جهل نکنند و بدانند که رسالت روحانیت، دفاع از حقوق انسان‌ها و ضعفاء بوده و این نباید فراموش شود. کار روحانیت تملق گویی و توجیه نیست، اگر کسی انتقاد یا اشکالی می‌کند از سر دلسوزی برای نظام هست، متملقین و آن‌هایی که عیوب را می­بینند و نمی‌گویند تا این اشکالات بر طرف شود، این‌ها طرفدار و دلسوز نظام نیستند!

علی مطهری فرزند شهید مطهری در گفتگویی اظهار داشت: آیت الله مطهری دوراندیشی خوبی داشت. البته این نظرشان مبتنی بر آن اصل کلی استقلال روحانیت شیعه از دولت‌ها بود. ایشان می‌گفتند روحانیت شیعه در طول تاریخ همیشه از دولت‌ها مستقل بوده و بر آن‌ها نظارت داشته است، از نظر روحی متکی به خدا بوده و از نظر اجتماعی متکی به مردم و هیچ وقت در کنار دولت‌ها نبوده و همیشه در کنار مردم بوده است. ایشان می‌گوید حتی در جمهوری اسلامی باید این حالت حفظ بشود که روحانیت در کنار مردم و ناظر بر دولت‌ها باشد تا بتواند دولت‌ها را امر و نهی کند و هدایت کند، ولی وقتی دولتی شد، دیگر این کار مقدور نیست.

روحانیت، در مسند چونان پیامبرى قرار دارد و نیابت از چنان شخصیتى را عهده دار است؛ و اینک در برابر امواج خرافه هاى سنتى و مدرن، کهن و نوپیدا، دینى و قومى و… این پرسش اساسى مطرح است که آیا حوزه و روحانیت، به مسؤولیت اساسى خویش در این زمینه آگاه است؟ و آیا در برابر این طوفان سهمگین، مواجهه اى درخور و شایسته را از خود نشان داده است؟این جُستار، به علل و زمینه‌ها و بسترهایى اشاره مى دارد که حضور روحانیت را در این جهاد فکرى، کم رنگ کرده و در عمل زمینه هاى بروز و فعالیت جبهه خرافه سازان را فراهم‌تر ساخته است. قبل از پرداخت به این پرسشهاى اساسى، از باب مقدمه، اشاره اى به جایگاه و اهمیت موضوع خواهیم داشت.روحانیت، در مبارزه با خرافات، شناخت کافى در موضوعات ندارد. این نقیصه، موجب مى شود که فتاوى کلى و یا پیامهاى چندپهلو صادر شود و خرافه سازان در ترویج مرام و رفتار، در امنیت به سر برند. این نکته، در مقولاتى چونان (قمه زنى) , قفل بر بدن زدن و… به روشنى خود را مى نمایاند.

به کار بردن القاب و عناوینی همچون "آیت‌الله" و "حجت‌الاسلام" برای روحانیون شیعه در رسانه‌ها از جمله مواردی است که بر سر آن مناقشه وجود دارد. چراکه به باور برخی از کارشناسان و اهالی حوزه، این عناوین ریشه تاریخی نداشته و بیشتر رنگ و بوی سیاسی به خود گرفته است. بعنوان نمونه، موسوی تبریزی معتقد است که پس از انقلاب به هر روحانی که در قدرت قرار گرفت، آیت الله گفتند و آقای رئیسی، آیت‌الله نیستند. انصاری راد مدعی است که، حکومت به میل خود برخی را آیت‌الله می‌کند و برخی را هم پایین می‌آورد.

کواکبیان عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: ما در نسل جنگ یک روحیه شهادت طلبی را داشتیم در صورتیکه در نسل جدید چنین روحیه‌ای وجود ندارد و نسل فعلی مطالبات دنیوی بیشتری دارند و متمرکز بر زندگی و آزادی در زندگی است. عضو شورای مرکزی اتحادیه دانشگاه‌های غیردولتی و مدیرمسئول پایگاه خبری غیردولتی نیوز در نشست دانشگاه‌ها و راه‌های برون رفت از مشکلات وقایع اخیر اظهار داشت: دست اندرکاران دانشگاه‌ها باید برخورد پدرانه و محبت آمیز با دانشجویان داشته باشند.

اساسا مفهوم جمهوریت با اسلامیت سازگاری ندارد. در غوغای جمهوریت ۱۳۰۲ و ۱۳۰۳ هم که رضاخان سردارسپه خواست، ایران را جمهوری کند، مراجع تقلید وقت یعنی شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی و میرزا محمدحسین نائینی با او در قم ملاقات کردند و از او خواستند دست از جمهوریت بردارد تا با انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی موافقت کنند که این کار عملی شد.

تجربه جهانی شدن و نسبتی که با دینداری پیدا کرده در تمام جوامع مدرن امروزی به کمرنگ شدن اعتقادات دینی انجامیده. آنچه در ایران شاهد آن هستیم در صورت صحت ادعا نمی‌تواند جدا از این روند تاریخی کلان باشد که در ادامه یک سیر جهانی و به نظر برخی جامعه شناسان ناگزیر است؛ بنابراین مشکل می‌توان کمرنگ شدن باور‌های دینی مردم ایران را (در صورت درستی این ادعا) فقط به شکل حکومت‌ها نسبت داد.

علی لاریجانی گفت: راز بسیاری از نابسامانی‌های فکری دهه‌های اخیر در همین وابستگی سازمان روحانیت به دولت‌ها نهفته است. در عالم تشیع روحانیت از اساس یک نهاد مستقل از قدرت‌های حاکم و اقتصادی بود.

حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی گفت: من «استقلال» حوزه را شرط «انقلابی بودن» آن می‌دانم و معتقدم حوزه انقلابی، حوزه‌ای مستقل است و اتفاقاً حوزه‌ای که مستقل نباشد انقلابی نیست، بلکه وامدار است؛ اگر هر چه را به آن دیکته کنند بیان می‌کند و این البته شأن حوزه اصیل نیست. حوزه انقلابی و مستقل حوزه‌ای است که از موضع دین و با توجه به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر نسبت به هر تخلف حساس است. حوزه انقلابی مستقل، چون مستقل است بزرگترین مدافع نظام اسلامی است و بزرگترین حامی مردم و چشم بینا و زبان گویای جامعه است و همین اثر او را در میان مردم روزافزون می‌کند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه معتقد است که حوزه علمیه برای رشد، توسعه، تعالی و پیشرفت در عرصه‌های کیفی و تربیت نیروی انسانی و پژوهشی به تلاش‌ها و تدابیر مضاعفی نیاز دارد. خودسازی و تصحیح اخلاقی کافی نیست بلکه در کنار آن باید خودسازی علمی، فکری و سیاسی در حوزه نیز مدنظر قرار گیرد، اما این رویکرد در حوزه ضعیف است و در نظام رسمی حوزه علمیه بخش‌هایی که ناظر به تربیت سیاسی و تعمیق تفکر و اندیشه اجتماعی در میان طلاب باشد، رشد نکرده است.

روشنفکران دینی پیش از انقلاب مرتکب یک اشتباه ناخواسته و بزرگ شدند که اگر از آن درس‌های کافی گرفته نشود می‌تواند به شکلی دیگر دوباره تکرار گردد. هنوز فراموش نکرده ایم که در دهه‌های چهل و پنجاه با رونق گرفتن و گسترش فعالیت گروه‌های مارکسیستی برخی از روشنفکران مسلمان نیز بر آن شدند تا به اسلام لباسی نو پوشانده و هم تراز با گفتمان مسلط آن روزگار از آن دفاع کنند. درهمین پیوند بودکه یک باره سخن از ایده ئولوژی اسلامی، تشکیلات و سازماندهی حزبی، جامعه بی طبقه توحیدی، حاکمیت جبری و تاریخی طبقه مستعضف، دیالکتیک توحیدی، رهبری امت و تعمیم امامت، اقتصاد توحیدی و بانکداری اسلامی و ... سخن به میان آمد.

روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله خود نوشت: متأسفانه حوزه‌های علمیه به توصیه اکید امام خمینی مبنی بر پرهیز از دریافت بودجه دولتی عمل نکردند و همین وابستگی به بودجه دولتی علاوه بر ضربه وارد کردن به استقلال حوزه‌ها و روحانیت، میان آن‌ها و مردم نیز فاصله انداخته است. نباید اجازه داده شود این فاصله زیادتر شود و باید با قطع کردن بودجه دولتی حوزه‌ها زمینه برای از بین رفتن فاصله ایجادشده فراهم گردد. نباید عده‌ای تصور کنند پیشنهاد قطع شدن بودجه دولتی حوزه‌ها نوعی مخالفت با روحانیت و حوزه‌های علمیه است. واقعیت کاملاً عکس این تصور است. وابستگی حوزه‌ها به بودجه دولتی علاوه بر خطرهائی که اشاره کردیم، زیان‌های زیاد دیگری نیز دارد که بر اهل فن پوشیده نیست.

احسان شریعتی گفت: امروز می‌بینیم که چگونه فرزند شهیدی دست به خودکشی می‌زند و مسئولینی که تا دیروز به حرف‌ها و خواسته‌هایش توجهی نمی‌کردند بالای سر جنازه‌اش نماز می‌خوانند!

روح الله کمالوند از شاگردان معروف و خوش استعداد آیت‌الله حائری بود که در فقه و اصول با آیت‌الله سد محمدرضا گلپایگانی و در فلسفه با امام خمینى هم مباحثه بود. او از آیت‌الله حائری اجازه اجتهاد و از شیخ عباس قمی اجازه روایت دریافت کرده بود.

پس از سخنان رهبری درباره‌ی اجرایی نشدن توصیه‌هایشان پبرامون مشکلات خوزستان برخی این پرسش را مطرح کردند که این توصیه‌ها چه بوده است؟ در ادامه به توصیه‌ها پرداخته می‌شود؛

این روز‌ها که بار دیگر بحث بر سر عملکرد و اختیارات شورای نگهبان افزایش یافته، به نظرم رسید که شاید بشود «نظارت استصوابی» را به مثابه یک گفتمان (Discourse) طرح کرد و حتی نظریه «ولایت مطلقه فقیه» را ذیل آن فهمید.

عضو بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی معتقد است: خودجوش بودن یکی از ویژگی‌های قیام ۱۵ خرداد بود که ریشه در جایگاه اجتماعی و ظرفیت‌های مردمی بی‌نظیر مرجعیت و روحانیت شیعه دارد و در حقیقت در ماجرای دستگیری امام، این ظرفیت اجتماعی تجلی یافت؛ امری که پیش از این در نهضت تحریم تنباکو یا مشروطه یا قیام ملی شدن صنعت نفت نیز به طرق دیگری نمود یافته بود.